Turkuvaz örneklerinin renkleri çeşitlidir.En iyi ve değerli taş kalitesindeki örnekler mavidir.Ancak turkuvaz aynı zamanda yeşil ya da sarımsı gri renklerde de oluşabilir.İlk kaydedilen kaynaklar Sina Yarımada’sındadır.(modern İsrail’in bir parçası) ve çıkartılma çalışmaları büyük bir olasılıkla dünyanın ilk sert kaya madenciliği olmuştur.Taş daha sonra Türkiye’den karayolu ile Avrupa’ya götürülmüştür.Aslında İngilizce kaynaklı’’turkuvaz’’,14.yüzyılın ‘’Türk’’ anlamıyla turqueise kelimesinden gelmektedir.En kaliteli turkuvaz örnekleri’’kızıl gerdan kuşu yumurtası’’mavisidir.Kendi hallerinde güzel olmakla birlikte ,bu parçaların renkleri değerli metallerle çekici bir zıtlık sağlar.Bu yüzden turkuvaz genellikle altın ve gümüş ile kullanılır.Çoğu değerli turkuvaz kabakon adı verilen kubbeli şekillerde kesilir,yaygın olarak oyma ve hakkaklarda da kullanılır.Turkuvaz oymalar ve işlemeli
Broşlar oldukça yaygındır.Kaba turkuvaz parçaları genellikle yeşim,obsedion ve sedefle birlikte mozaiklerde kullanılır.Aynı zamanda limonit ya da diğer maddelerle karıştırarak oluşturulanince turkuvaz abanlarıda değerli olabilir.
|
|
|
Etkileyici güzelliğine ve farklı dekoratif kullanımlarına rağmen, turkuvaz yarı değerli bir mineral olarak sınıflandırılır.Bunun bir nedeni de Mosh Ölçeğinde sadece 6oranında olmasıdır.Turkuvaz da yaşanan bir diğer sorun ise gözenekli olması ve buna bağlı olarak çeşitli kirlilik içine alabilmesidir.Bu kirlilikden en büyük zararı veren toz ve yağ,taşı açık mavi renginden donuk bir yeşile dönüştürerek verir.En kaliteli mavi turkuvaz bile günışığı ya da ısıya maruz kaldığında rengini kaybedebilir.Bu zararı engellemek için,taş genellikle mum ya da rezine ile kaplanmaktadır.En iyi parçaların görünümü,örneğin elmasların,suni değişim gerektirmez.
|
|
Birçok kaliteli turkuvaz parçası eski Mısır medeniyetinden kalmıştır.Son günlerde keşfedilen en eski parça 8.000 yıllık altın işlemeli bir bileziktir.En etkileyici örneklerden bir tanesi de,ABD,New York Metropolitan Müzesi’nde sergilene Seostris II döneminden kalma(İ.Ö.1844-1837) zırhtır.Londra‘da ki İngiltere Müzesi’nde,Aztek kabilesine ait mozaikler ve turkuvazla işlenmiş ayın maskeleri bulunmaktadır.Dünya üzerindeki birçok müzede İran’dan gelen eski turkuvaz örnekleri sergilenir.Bu ülke en kaliteli parçaların kaynağı olarak kabul edilebilir.Ayrıca eski İran şahı’nın krallığında turkuvaz mücevherler yaygındır.Donuk olmasından dolayı en yeşil turkuvazların değerleri düşüktür ancak bazı ender açık ve parlak parçalar oymalarda kullanılır.En kaliteli yeşil turkuvaz Tibet’ten gelir.Orta Amerika’nın Aztek kabilesi turkuvazı,simgesel sanatta, gün boyunca tüm yıldızların yönlendiren,güneşi sembolize etmek için kullanmıştır.Yaygın olarak taşın,kullanan kişiyi yılan ısırıklarına karşı koruduğuna ve savaşta cesaret verdiğini inanılmıştır.Ancak turkuvaza yüklenen büyü özellikleri aslında,rengini değiştirebilme özelliğinden kaynaklanmaktadır.Bazıları taşın sahibi bir hastalıkla ya da felaketle karşılaşacağı zaman rengini değiştirdiğine inanmıştır.Ortaçağ da Avrupa’da turkuvaz sevilen kişilere verilirdi.Çünkü taşıyan kişi güvenilmez ise taşın siyaha dönüşeceği inanışı vardı.
|
Turkuvaz,mineral ve değerli taşların fosfat grubunun bir üyesidir.Fosfor,oksijen ve hidrojen ile birlikte bakır ve alüminyumun metalik elementlerinden meydana gelir.Ayrıca her turkuvazın molekülünün,dört ya da beş yapıya bağlanmış,kristalize su molekülü bulunur.Turkuvaz kristallerinin triklinik simetrisi vardır.Bu sistemler içinde en az düzenli olandır,hiçbir yüzün boyutu diğeriyle aynı değildir.Tek kristaller ender ve inanılmaz derecede küçük(mikrokristal)olmasına rağmen,turkuvaz genellikle dev kütleler ya da taneler halinde görülür.Parçanın büyüklüğü parçayı etkiler.Kristallerin camlı kütleler ise mumlu bir görünüme sahiptir.Açık mavi turkuvaz örnekleri,renklerini içindeki bakırdan alırken,görülebilecek herhangi bir yeşil tonun kaynağı, taşın içinde yer alabilecek demir kirliliğidir.
|
Turkuvaz,daha önceden varolan kaya ve minerallerin değişim göstermesi sonucu oluşan ikincil bir mineraldir.Genellikle suyun,bakır ve alüminyum içeren fosfat kayalarına daha çok kurak bölgelerde karşımıza çıkar.En eski bilinen kaynak Sina Çölü’dür(eskiden Mısır’ın ancak günümüzde modern İsrail’in bir parçasıdır),en değerli parçalar ise İran’ın kuzeydoğu bölgesi Neyshabur’dan gelir.Amerika’nın kuzey batısında başta Arizona,Kalifornia,Kolorada, Nevada ve Nev Mexico olmak kaydıyla sayısız kaynak bulunmaktadır.Buradaki madenlerin çoğu Avrupalılar Yeni Dünya’yı keşfetmekten yüzyıllar öncesinde Amerikan yerlileri tarafından işletilmekteydi. Mikroskobik turkuvaz kristallerine ise Lynch Station,Campbell County,Virginia’da rastlamak mümkündür.Turkuvazın çıkardıldığı diğer ülkeler arasında Arjantin,Avustra,Belçika, Guatemala,Rusya,Tanzanya ve Tibet yer alır. İngiltere Adaları’nda,küçük miktarda turkuvaza Cornwall’da rastlamak mümkündür.Ancak burada ki turkuvaz saf değildir,demir zengini başka bir formdur.
|
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder